Vroeggeboorte
(ToP-programma)
​
Ouders zijn de belangrijkste personen in het leven van een kind. Daarom wordt in het ziekenhuis al vroeg de band tussen ouder en kind gestimuleerd. Lichamelijk contact en het begrijpen van de lichaamstaal van het kind spelen daarbij een belangrijke rol. Ouders krijgen in het ziekenhuis ook steeds meer zelf de regie. Als zij met hun kind naar huis gaan, zijn zij vaak experts in de verzorging van hun kind.
Toch hebben veel ouders het gevoel dat zij hun kind na thuiskomst opnieuw moeten leren kennen. Dat is niet zo vreemd, de baby moet nog wennen aan de thuisomgeving en alle nieuwe dagelijkse activiteiten. Tegelijkertijd wordt het kind steeds nieuwsgieriger naar alles om zich heen. Het kind zoekt dus voortdurend naar een balans tussen de behoefte aan geborgenheid en het ontdekken van nieuwe dingen.
Vroeggeboren kinderen hebben hun ouders daarbij hard nodig: om de omgevingsprikkels aan te passen en om hun reacties daarop te helpen reguleren. Dit komt omdat de hersenen van een vroeggeboren baby nog niet rijp genoeg zijn om alle prikkels goed te kunnen verwerken. Activiteiten als verluieren, voeden, knuffelen, spelen of buiten wandelen, kunnen voor hen soms overweldigend zijn. Het komt dan ook vaak voor dat een vroeggeboren baby sneller schrikt of moeilijker te troosten is dan een op tijd geboren baby. Ook hebben veel vroeggeboren baby’s meer moeite om contact te maken en om de aandacht vast te houden.
Het onvoorspelbare of onduidelijke gedrag van hun baby kan ouders veel extra energie kosten. Vooral wanneer ouders zelf gestrest, bezorgd of moe zijn na de vroeggeboorte en de spannende ziekenhuisperiode. Het ToP programma steunt daarom de ouders om op een positieve manier in te spelen op de signalen en de behoeften van hun kind. Want in deze periode, waarin hun hersenen het snelste groeien, verdienen vroeggeboren kinderen de allerbeste kansen om zich zo goed mogelijk te ontwikkelen.
​
Werkwijze
Het ToP programma sluit aan bij de manier, waarop tijdens de couveuseperiode wordt omgegaan met de behoeften van de baby, de individuele ontwikkelingsgerichte zorg. Het ToP programma vindt aan huis plaats en wordt uitgevoerd door kinderfysiotherapeuten die een speciale opleiding hebben gevolgd in de ontwikkeling en ondersteuning van vroeggeboren kinderen en hun ouders.
Een kind heeft de beste ontwikkelingskansen als het op een actieve en ontspannen manier kan deel nemen aan dagelijkse activiteiten. Ouders spelen daarbij een sleutelrol. De behoeften van jonge kinderen wisselen echter voortdurend en zijn van veel factoren afhankelijk zoals het moment van de dag, de stemming van het kind en omgevingsprikkels. Gelukkig kunnen kinderen ook al heel vroeg hun interesses en hun grenzen aangeven. Ze laten dat niet alleen zien met hun gelaatsuitdrukking, maar bijvoorbeeld ook met hun houding, bewegingen, ademhaling en aandacht. Bovendien doen kinderen al vanaf de geboorte pogingen om zich aan te passen aan hun omgeving of taak door:
-
zich ergens op te concentreren (en zich niet te laten afleiden),
-
door te gaan onder moeilijke omstandigheden (zonder zich uit balans te laten brengen),
-
zichzelf te kalmeren
We noemen dit ‘zelfregulatie.’ Jonge kinderen nemen dus al vanaf de geboorte initiatieven om hun wereld te ontdekken en zich aan te passen, zij hebben echter hun ouders nodig om hun pogingen succesvol te maken. De ToP kinderfysiotherapeut helpt ouders om de initiatieven van hun kind te herkennen en om hun reacties te laten aansluiten. Door de lichaamstaal te volgen wijst het kind hen de weg. Samen met de ToP kinderfysiotherapeut kijkt de ouder naar het gedrag van de baby:
-
waar is het kind aan toe; is het op zoek naar informatie of wil het juist rust en geborgenheid?
-
wat doet het kind zelf om dat doel te bereiken?
-
waar heeft het kind hulp bij nodig en hoe kan die hulp het beste worden geven?
Ouders kunnen zo de veiligheid, de stimulatie en steun geven die precies past bij hun kind, onder die omstandigheden, op dat moment. Dus hulp bieden wanneer dat nodig is, maar ook los laten wanneer het kan. Door de voortdurende afstemming van hun interacties leren ouder en kind elkaar steeds beter kennen en worden hun reacties meer voorspelbaar. Een dergelijke ‘responsieve’ relatie geeft ouders veel voldoening en is de beste basis voor een gunstige ontwikkeling van het kind.
​
Voor wie en wanneer
Het ToP programma wordt aangeboden aan alle baby’s, die geboren zijn vóór 32 weken zwangerschapsduur en/of een geboortegewicht hebben van minder dan 1500 gram.
Gewoonlijk geeft de arts, verpleegkundige of kinderfysiotherapeut van het ziekenhuis voorlichting aan de ouders over het ToP programma, voordat zij met hun kind naar huis gaan.
Voorwaarde om mee te doen aan het ToP programma is dat het kind verzekerd is en dat er een kinderfysiotherapeut in de regio van de ouders werkt, die opgeleid is in het uitvoeren van het ToP programma. Een verwijzing van de arts is niet nodig.
Het eerste huisbezoek vindt plaats in de eerste twee weken na thuiskomst en het programma loopt door tot rond de gecorrigeerde leeftijd van 1 jaar. Gedurende dit jaar worden in goed overleg met de ouders 12 huisbezoeken afgelegd.
Kosten
Het ToP programma is opgenomen in het basispakket van de zorgverzekeraars. Er zijn daarom geen kosten verbonden aan deelname.
​